Wiek XVI nazywany jest “złotym wiekiem” Hiszpanii. Był to czas potęgi politycznej (zdobycie Grenady okazało się ostatecznym zwycięstwem nad pogańskimi Maurami) i ekspansji gospodarczej tego państwa, do czego przyczyniły się m.in. odkrywcze podróże Kolumba. Specyfikę i wielkość ówczesnej Hiszpanii stanowiło także głębokie życie religijne. Religia miała wpływ nie tylko na politykę i działania gospodarcze lecz przenikała również w sferę codziennego życia zwykłego Hiszpana. Opierała się na starannym kształtowaniu moralnym i religijnym świeckich i duchowieństwa, odradzaniu zakonów. Głębokie życie ascetyczno-duc
howe nieobce było zarówno przedstawicielom sfer arystokratycznych włącznie z dworem i rodziną królewską, jak i prostemu ludowi, ubogim rzemieślnikom. Hiszpania tego czasu może poszczycić się największą liczbą świętych (18). Wśród nich wybitną postacią był św. Jan od Krzyża.Jan de Yepez urodził się w Fontiveros w 1542 roku. Jego ojcem był szlachcic Gonzalez, który został wydziedziczony przez rodzinę, ponieważ pojął za żonę Katarzynę Alvarez - dziewczynę z ludu. Po śmierci ojca Jan żył wraz z matką w Medina del Campo w bardzo skromnych warunkach, potem został oddany do przytułku. Pracował w szpitalu, próbował pracy w różnych rzemiosłach, pobierał także naukę gramatyki w miejscowym kolegium jezuitów.
Mając 21 lat wstąpił do zakonu karmelitów. Po odbyciu studiów filozoficznych i teologicznych na uniwersytecie w Salamance przyjął święcenia kapłańskie w wieku 25 lat. Zakon, do którego wstąpił opierał się na złagodzonej regule. W młodym kapłanie wzrastało pragnienie przeniesienia się do najsurowszego zakonu kartuzów. Wtedy ojciec Jan spotkał św. Teresę z Avila, która zachęciła go do współpracy w rozpoczętej przez nią reformie klasztorów karmelitańskich. 28 listopada 1568 roku w Durvelo złożył wraz z dwoma towarzyszami ślubowanie zachowania reguły w całej ścisłości i przyjął imię Jan “od Krzyża”. Starał się z wielką gorliwością wprowadzać w praktyce ideał życia kontemplacyjnego. Pełnił funkcję mistrza nowicjatu w Pastranie, rektora pierwszego w zreformowanym zakonie kolegium w Alkali (1571) i spowiednika przy klaszt
orze karmelitanek w Avila. (1572-1577).Na skutek konfliktu został jako buntownik wtrącony do więzienia. Nieludzkie warunki, upokorzenia, wewnętrzne rozterki nie złamały jednak tego, który oparł się na Krzyżu, ojciec Jan nie wyrzekł się reformy. Trudne i bolesne przeżycia tego okresu zaowocowały wielkim duchowym wzrostem, wewnętrznym oświeceniem i głębokim zjednoczeniem z Bogiem. Tak miał na sobie doświadczyć prawdy słów Jezusa: “Wystarczy ci Mojej łaski. Moc w słabości się doskonali”
(2 Kor 12,9a).Po uciecz
ce z więzienia w 1578 r. pełnił jeszcze wielokrotnie znaczące funkcje w swoim zgromadzeniu, zajmował się gorliwie nauczaniem i kierownictwem duchowym osób zakonnych i świeckich. Wówczas też zaczął spisywać swoje doświadczenia i przekazaną mu przez Boga mądrość. W latach 1578-1586 powstały dzieła, które na zawsze miały stać się drogowskazem na trudnych, pełnych zasadzek i niepokojów, ale fascynujących drogach modlitwy, drogach do zjednoczenia z Bogiem. “Droga na Górę Karmel”, poezje m.in.: “Noc Ciemna”, “Pieśń Duchowa” i “Żywy Płomień Miłości” (wraz z obszernymi komentarzami do poszczególnych strof), liczne listy, przestrogi duchowe są nieocenioną pomocą dla tych, którzy zakochali się w Bogu i chcą tę swoją miłość oczyszczać i udoskonalać (a nie powinni tego robić bez pomocy światłego przewodnika).Gorliwa praca apostolska, zamiłowanie konfesjonału a zwłaszcza surowe życie spowodowały, że św. Jan szybko tracił siły. Powstanie nowych rygorystycznych prądów w dopiero co zreformowanym zakonie doprowadziło do tego, że sam inicjator odnowienia został usunięty do Ubedy, gdzie umarł 19 grudnia 1591roku. To stało się również przyczyną tego, że kilka jego pism, notatek z jego nauk a zwłaszcza cennej korespondencji nie przetrwało. Bracia zakonni i siostry palili ze strachu przed przeciwnikami i inkwizycją piśmienne relikwie po ojcu Janie od Krzyża.
Kanonizacji św. Jana od Krzyża dokonał papież Benedykt XIII w dniu 26 grudnia 1726 roku, natomiast 24 sierpnia 1926 został ogłoszony Doktorem Kościoła Powszechnego. W kalendarzu liturgicznym wspominamy go 14 grudnia (wspomnienie obowiązkowe).
Święty Jan od Krzyża był mistykiem, człowiekiem głębokiej, czystej modlitwy. Uznaje się go za eksperta od “nocy ciemnej”, która stanowi nieunikniony etap na drodze do Boga. Każdy z nas jeżeli traktuje swoją wiarę na serio, musi przejść wcześniej czy później przez “noc” (trudności, oschłości, zwątpienia). Bóg dokonuje wtedy oczyszczenia człowieka, który pragnie zbliżyć się do Najświętszego z Świętych. Moc, Światło, Żar, Świętość Boga wypala w człowieku wszystko to, co oddziela od Niego tak, aby pozostała jedynie wiara, nadzieja i miłość Dziecka Bożego. Ta “operacja” boli, ale stawką jest życie i sam Bóg, który jest nagrodą dla duszy cierpliwej i wytrwałej.
Opracowała
Wioletta Masiuda